طراحی روشی جهت سنجش ریسک های زنجیره تامین

زمینه: از آنجایی که ریسک های زنجیره تامین بر خروجی های آن اثر می گذارند، و هر اختلال یا ریسکی در زنجیره تامین اثری مستقیم، بر ادامه عملیات شرکت و تحویل محصولات و یا خدمات به بازار خواهد گذاشت، شناسایی و مدیریت ریسک های موجود در زنجیره تامین برای ایجاد تعادل صحیح در سرتاسر زنجیره تامین، تهیه به موقع منابع لازم و در نهایت تحویل به موقع محصولات به مشتریان ضروری به نظر می رسد، و می توان آن را یکی از ملزومات مدیریت موفق در این عرصه دانست. هدف: هدف پژوهش حاضر، در ابتدا ارائه مدل و شناسایی مهم ترین عوامل ریسک زنجیره تامین در صنعت لبنیات کشور، و سپس ارزیابی مدل ارائه شده در یک شرکت فعال در صنایع لبنی می باشد. روش‏شناسی: در روش پیشنهاد شده، عوامل ریسک زنجیره تامین به هفت شاخص اصلی و سی وهفت زیرشاخص تقسیم شده، و سپس از تحلیل عاملی تاییدی، به منظور بررسی و تایید مدل، استفاده گردید. در ادامه، با استفاده از روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی، اهمیت و وزن هر یک از عوامل ریسک، و با استفاده از طیف پنج نقطه ای لیکرت، میزان ریسک هر عامل، در یک شرکت فعال در صنعت لبنیات محاسبه گردید. در نهایت ریسک های زنجیره تامین، با استفاده از نمره موزون نهایی و نمره پایه به دست آمده برای هر عامل، مورد ارزیابی قرار گرفتند. یافته‏ها: هفت عامل اصلی ریسک زنجیره تامین در صنایع لبنی کشور عبارتند از: «ریسک سیاسی، ریسک بازار، ریسک تکنولوژی و فناوری اطلاعات، ریسک اختلال، ریسک تامین، ریسک فرآیند تولید و ریسک همکاری و ارتباط». این عوامل دارای بیست وهفت عامل فرعی می باشند، که با استفاده از تحلیل عاملی تاییدی به دست آمدند. یافته ها نشان داد از میان هفت عامل اصلی ریسک زنجیره تامین شناسایی شده، ریسک تامین، بالاترین وزن را دارا می باشد. نتیجه‏گیری: در نهایت با توجه به یافته های پژوهش، با توجه به نمودار وزن-میزان ریسک، عوامل ریسک به سه دسته ریسک های غیرقابل قبول، قابل تحمل و قابل قبول تقسیم شدند. از ریسک های شناسایی شده، سیزده عامل آن غیرقابل قبول هستند، و نیازمند اقدامات فوری اند. همچنین از این سیزده ریسک غیرقابل قبول، چهار مورد آن دارای وزن و میزان ریسک بالاتری نسبت به بقیه هستند، که نیازمند توجه خاص مدیریت می باشند. این چهار عامل شامل: عدم ارسال به موقع مواد به شرکت، نوسانات اقتصادی، شکست شبکه توزیع توزیع کنندگان و وابستگی به تامین کننده می باشد.